Zidovi u zgradarstvu - Spoljašnji i unutrašnji zidovi

1. Spoljni zidovi od prirodnog kamena – Počevši od grublje izrade i slabijeg spoljnog izgleda ka boljoj izradi i lepšem izgledu, zidovi se mogu podeliti na sledeće grupe:

1. Zidovi od lomljenog kamena – rađeni su od grubo lomljenih komada, vrlo raznolike veličine, čije su čak i naležuće površine jedva malo obrađene. Zid mora biti po celoj svojoj širini pravougaono poravnjen, u slojevima od 1,5m po visini. Zidove od lomljenog kamena bi trebalo upotrebljavati samo za potporne zidove.
2. Slojeviti zidovi od kamena doteranog čekićem – rade se takođe od komada raznih veličina, čije su naležuće i dodirne površine, obrađene po širini od najmanje 12 cm, približno međusobno upravne. Pri tome su slojevne visine različite kako u granicama jednog sloja, tako i u raznim slojevima.
3. Zid nepravilne slojevitosti – dodirne i naležuće površine obrađene su po širini od najmanje 15 cm. Slojevne visine, kako u granicama jednog tako u raznim slojevima, naizmenično se menjaju u umerenom odlosu. Kod zidova pravilne slojevitosti visina kamenova se ne menja.
4. Zidovi od tesanog kamena ili blokova – pojedini komadi se obrađuju tačno prema crtežima, a njihove naležuće i dodirne površine moraju isto tako biti obrađene po celoj širini.
5. Obložen zid ili zid od mešovitog materijala – izrađuje se od prirodnog pločastog kamena sa pozadinskim zidom od krečno peščanih opeka, blokova od lakog betona ili od punih ili šupljih opeka. Pri tome, svaki treći sloj prirodnog kamena mora da se sastoji samo od vezača koji po dužini iznose najmanje 24 cm, a u zadnju zidnu masu ulaze najmanje 10 cm. Debljina ploča od prirodnog kamena mora iznositi makar trećinu visine, a najmanje 11,5 cm.

2. Spoljni zidovi od betona i od blokova izrađenih od veznog materijala

1. Spoljni zidovi od teškog betona – ovakva vrsta zida retko nalazi primenu u izradi prostorija namenjenih za stalni boravak. Češće se primenjuje u industrijskim objektima. Jedino pri kombinovanoj vrsti zidanja lakim krečno-betonskim pločama dolazi do upotrebe u zgradarstvu i beton od stenovitih agregata.
2. Spoljni zidovi armirano-betonskih skeletnih konstrukcija – ispunjavanje zidova skeletnih konstrukcija se vrši blokovima ili opekom. Ako armirano-betonski stupci propuštaju suviše toplote, onda se na tim mestima mora predvideti bolja toplotna izolacija, kao npr. izolacionim pločama od drvene vune ili drvenih vlakana, kamenom ili staklenom vunom, izolacionim pločama od plute itd.
3. Spoljni zidovi od lakih betonskih blokova – za zidove od lakih betonskih šupljih blokova sa poroznim agregatima, potrebno je da se izradi plan slaganja pošto se preimučstvo ovih velikih blokova u potpunosti ispoljava ako se blokovi pri ugrađivanju ne moraju tesati. Za zidove (po koordinacionoj meri) debljine od 25 cm, šuplji blokovi mogu se koristiti kao ivični komadi ako žlebovi na čeonim površinama blokova ne smetaju. Ako se unutrašnji zidovi moraju vezati sa spoljašnjim zidovima, potrebno je obratiti pažnju da se preostale šupljine ispune punim opekama od lakog betona. Na taj način celokupna veza neće biti poremećena i tesanje je nepotrebno.
4. Isto tako, za zidove od punih blokova poroznih betona (gasni ili penasti beton) koji su isto tako velikih razmera, potrebno je da se izradi plan slaganja. Najvažnije je da se u susednim slojevima spojnice ne poklapaju. Komadi za ispuste mogu se doterivati testerisanjem običnih komada od poroznih betona.

3. Spoljni zidovi od opeka

1. Spoljni zidovi od punih opeka – za vidne površine od opeka upotrebljava se uglavnom niska puna opeka, jer se dobijaju niski slojevi koji daju naročito lep utisak. Međutim, za ovaj neobrađivan zid od opeka izbor veze ima naročit značaj;

• blok veza – slojevi vezača i dužnjaka se smenjuju pravilno

• krstasta veza – slojevi vezača i dužnjaka se smenjuju pravilno, ali svaki drugi slok dužnjaka je prevezan sa polutkom (pola opeke)

• gotska ili poljska veza – u svakom sloju pravilno se smenjuju vezači i dužnjaci; odaje naročito lep utisak

• flamanska ili holandska veza – slojevi vezača pravilno se smenjuju sa gotskim slojevima

2. Spoljni zidovi od opeka sa vertikalnim šupljinama – osnova opeka sa šupljinama po visini se slaže sa osnovom punih opeka (krstatsa ili blok veza); zidovi od opeka sa šupljinama po visini se oblepljuju
3. Spoljni zidovi od opeka sa podužnim šupljinama – ako širina opeke odgovara debljini zida, primenjuje se dužnjačka veza (prevez ½ opeke). Za zidove pomerenih dodirnih spojnica, prevez iznosi ¼ opeke. Sve veze podužno šupljih opeka zahtevaju na ivicama i ispustima toliko isto visoke opeke sa šupljinama po visini, da bi se podužne šupljine mogle pravilno termički zatvoriti.

4. Spoljni zidovi od staklenih blokova

Od staklenih blokova izrađuju se većinom samo delovi spoljnih zidova. Ima dosta slučajeva kada se kroz otvore ili kroz cele zidove treba samo propustiti dnevna svetlost, bez potrebe za prozračivanjem. U takvim slučajevima, najbolje je upotrebiti staklene blokove za ispunu otvora u zidovima. Zidovi od staklenih blokova pokazuju niz prednosti u odnosu na klasične prozore: veća toplotna zaštita, veća zvučna zaštita, postojanost na vatri, bolje rasipanje svetlosti, veća otpornost pri pritisku itd.

Po pravilu, stakleni blokovi ugrađuju se u zidove koji nose sami sebe – oni se ne smeju statički opteretiti. Svuda gde staklene površine dolaze u dodir sa površinama zida, drvenim stupcima ili čeličnim nosačima, moraju se predvideti dilatacione spojnice koje se ne smeju ispunjavati malterom.

Između gornje ivice zidova od staklenih blokova i armirano-betonske podvlake ili čeličnog nosača mora biti ostavljen slobodan prostor za podvijanje spomenute podvlake. Dilatacione spojnice između staklenih blokova i drugih materijala moraju biti ispunjene bitumiranom jutom, asfaltnim filcom ili pločama od drvnih vlakana koje odbijaju vodu.

Za površine staklenih blokova koje su najviše 3 m² dovoljno je da se armatura za ukrućenje još upusti u susedan zid. U slučaju većih površina (do 12 m²), površine staklenih blokova moraju se položiti u žleb zida ili prisloniti uz zidne ispuste a sa druge strane pričvrstiti metalnim ugaonicama. Za površine veće od 12 m² potrebna su veća pojačanja. Takva vertikalna pojačanja se spolja ne vide, a izrađena su od betona ili U-profila. S druge strane, vidljiva vertikalna i horizontalna pojačanja se izrađuju od I-profila.

5. Unutrašnji zidovi

U pogledu unutrašnjih zidova treba praviti razliku između nosećih i pregradnih zidova. Noseći (opterećeni) unutrašnji zidovi po svome sklopu odgovaraju spoljnim zidovima, osim što se od njih ne traži toplotna zaštita – za izuzetkom zidova na stepeništima i nekih pregradnih zidova stambenih prostorija.

Neopterećeni zidovi se dele u tri grupe:

• Neopterećeni, ali oslonjeni unutrašnji zidovi koji se celom dužinom izrađuju iznad zidova ili podvlaka na koje se oslanjaju,
• Neopterećeni, slobodnonoseći unutrašnji zidovi koji podužno nemaju nikakvih oslonaca, osim na krajevima,
• Pokretni unutrašnji zidovi čiji se položaj može menjati.

Unutrašnji zidovi od metala izrađuju se uglavnom samo u izuzetnim slučajevima, kao zidovi od čeličnih ploča po fabrikama ili od olovnih ploča za rendgenske prostorije. Naprotiv, češće se nailazi na pokretne unutrašnje zidove u obliku metalnih okvira sa obostranom oblogom od lima, ploča od vlaknastog betona ili tvrdih ploča od drvnih vlakana. Često su ovi zidovi ispunjeni staklenom vunom.

Drveni unutrašnji zidovi izrađuju se većinom u vidu drvenih okvirnih zidova – često sa zastakljenjem – ili u vidu montažnih tabli. Horizontalno klizni (smičući) zidovi rade se u obliku tabli ili kao preklopni zidovi.