Kod gatera, testere moraju biti dobro učvršćene i zategnute u ramu. Pri radu sa slabo zategnutim testerama dobija se škart u obliku talasastog reza i dr. Najrasprostranjeniji način zatezanja testera su pomoću klinu, ekscentra, zavrtnja (slika 1), a isto tako i način zatezanja pomoću hidrauličkih aparata. Zatezanje testera klinovima lošije je od ostalih načina. Veliki broj industrija, proizvodi veliki broj tipova moćnih, brzohodnih, visokoproduktivnih gatera. Ovi visokoproduktivni gateri rade u velikim kombinatima građevinske industrije za obradu drveta. Tehničke karakteristike ovih gatera date su u tablici 1.
Slika 1: Zatezanje testera u ramu gatera
Tablica 1: Tehničke karakteristikeglavnih tipova gatera visoke produktivnosti
| Tehnički pokazatelji | Jedinica mere | Tipovi gatera | |||||||||
| Sa jednom radilicom | Sa dve radlice | ||||||||||
|
RD 75-2 |
RD 60-2 |
RD 50-2 |
RD 40-2 |
RLB 75 |
RD 110 |
R-65 | R-65-2 | Pokretni RP--65 | RK-65 | ||
| Širina otvora | mm | 750 | 600 | 500 | 400 | 750 | 1100 | 650 | 650 | 650 | 650 |
| Visina hoda | mm | 600 | 600 | 600 | 600 | 500 | 600 | 360 | 410 | 410 | 360 |
| Broj obrta | o/min | 300 | 315 | 315 | 350 | 290 | 225 | 250 | 250 | 240 | 250 |
| Najveći pomak na 1 obrt osovine gatera | mm | 45 | 45 | 60 | 60 | 22 | 20 | 20 | 20 | 20 | 20 |
| Sistem pomeranja | Neprekidno | Prekidno | |||||||||
| Dozvoljeni broj testera u ramu | kom | 12 | 10 | 8 | 8 | 12 | 20 | 10 | 10 | 10 | 10 |
| Način nagiba testera | Kombinovanje stalnog nagiba gatera sa promenljivim nagibom testera | Nagib testera u stegama | |||||||||
| Broj valjaka za pokretanje | kom | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 | 8 |
| Težina | t | 12 | 12 | 12 | 12 | 9 | 13 | 3,25 | 3,8 | 5 | 4,44 |
Laki gateri male produktivnosti primenjuju se za rezanje trupaca u uslovima seoskog građevinarstva i u manjim preduzećima za proizvodnju građevinskih elemenata od drveta. Karakteristike ovih gatera dete su u tablici 2.
Tablica 2:Tehničke karakteristike lakih gatera
| Pokazatelji | Jedinica mere | Tipovi gatera | |||
| RS - 50 | RS - 52 | GGS -2 | RP | ||
| Tipovi | - | Jednospratni sa transmisijom odozdo | Jednospratni sa transmisijom odozdo | Jednospratni sa transmisijom odozdo | Pokretni jednospratni |
|
Širina otvora Hod rama |
mm mm |
500 300 |
520 400 |
534 300 |
550 400 |
|
Broj obrta Tip pomaka |
o/min
|
200 Jednoprekidni za vreme radnog hoda |
250 Jednoprekidni za vreme radnog hoda |
200 Jednoprekidni za vreme radnog hoda |
250 Dvoprekidni
|
|
Maksimalni pomak Težina |
mm kg |
7,2 2000 |
10 3000 |
8 2500 |
15 6000 |
Produktivnost gatera izračunava se po obrascu: P = K - Δtnq/1000L m3. Gde je K koeficijent iskorišćenja gatera. Za mehanizovane strugare K = 0.93, a za polumehanizovane K = 0.90; Δ - pomak za jedan obrt osovine gatera; n - broj obrta osovine gatera u minuti; t - vreme rada gatera u minutima; q - zapremina trupaca, m3; L - dužina trupaca, m.
Pri određivanju prosečne godišnje produktivnosti gatera za jednu smenu moraju se uzeti u obzir zastoji, do kojih dolazi usledrazličitih uzroka (opravka, manjak sirovina i dr.). Ovi gubivi određuju se opitnim koeficijentom Kgod = 0.9 - 0.92.
Prema tome srednje godišnja produktivnost gatera za jednu smenu određuje se po obrascu P = Kgod x K x Δntq/1000L m3 za jednu smenu.
Tehničke karaktersitike gaterovih testera date su u tablici 3.
Tablica 3: Tehničke karakteristike gaterovih testera
| Dužina | Širina | Debljina |
Korak zubaca (rastojanje između susednih vrhova zubaca testere) |
| 1100 | 150 i 180 | 1,2; 1,4; 1,6; 1,8; 2,0 | 15; 19 |
| 1250 | 1,6; 1,8; 2,0; 2,2; 2,4 | 18; 22 | |
| 1400 | 1,8; 2,0; 2,2; 2,4 | 18; 20; 22 | |
| 1500 | 2,0; 2,2; 2,4 | 22; 26 | |
| 1650 | 2,2; 2,4 | 22; 26 | |
| 1830 | 2,2; 2,4 | 22;26 |
Testere se izrađuju u dva profila zubaca: sa izlomljenom zadnjom ivicom i sa pravom zadnjom ivicom (sl. 2). Pri izboru tražnih dimenzija testera, treba rukovoditi dužinom rama gatera, veličinom njegovog hoda i prečnikom trupaca koje treba rezati. Potrebna dužina testere može se odrediti po obrascu L = Dmax + H + (300 do 350) mm, gde je L dužina testere, mm; Dmax - maksimalni prečnik balvana koji se razrezuju; 300 - 350 - dodatak zbog postavljanja umetka za daske i letve; H - visina hoda, mm.
Slika 2: Profil zubaca gaterskih testera
Debljina testera i korak zubaca trebada odgovaraju visini reza i vrsti rezanja. Ovaj međusobni odnos dat je u tablici 4.
Tablica 4: Međusobni odnos debljine testera, korak zubaca visine reza
| Vrsta razrezivanja |
Prečnik na tanjem kraju trupca ili debljina grede, cm |
Korak zupca, mm | Debljina testera, mm |
|
Rezanje trupaca Isto '' '' |
Do 20 21 - 26 27 - 34 35 i više |
15 i 18 18 22 26 |
1,6 - 1,8 - 2,0 1,8 - 2,0 2,2 - 2,4 2,2 - 2,4 |
|
Rezanje trupaca u grede Isto '' '' |
Do 22 23 - 24 35 - 44 45 i više |
15 i 18 18 22 26 |
1,8 - 2,0 1,8 - 2,0 2,2 - 2,4 2,2 - 2,4
|
|
Razrezivanje grede Isto |
Do 20 21 i više |
15 18 |
1,6 - 1,8 1,8 - 2,0 |
Testere se postavljaju zajedno sa uzengijama koje se pričvršćuju za donji kraj testere i sa kompletom od dve uzengije i sedam zakvka za gornji kraj. Uzengije se pričvršćuju za testeru pod pravim uglom sa njenom zadnjom ivicom. Zakošene ivice uzengije moraju se nalaziti jedna prema drugoj. Pre zakivanja uzengije treba proveriti ivici testere da li su prave i paralelne, pa ako nisu , treba ih doterati na mašini za oštrenje testera.
