Za obradu drvenih elemenata, za davanje ovima tačnih dimenzija i profila primenjuju se mašine za blanjanje; za obradu pravolinijskih i krivolinijskih elemenata i za njihovo obrađivanje prema zadatom profilu, služe mašine glodalice.
Slika 1: Mašina za fugovanje SF 4 - 3
Mašine za fugovanje služe za blanjanje širokh i uskih strana sa održavanjem zadatog ugla između njih. Ovo blanjanje se vrši stoga, da bi se stvorila ležišna površina na širokim i uskim stranama za konačnu obradu proizvoda. Mašina za fugovanje sastoji se od trupa, prednjeg dužeg i zadnjeg kraćeg dela stola, obrtnog valjka sa noževima, mehanizmima za dizanje stola i usmeravajućeg lenjira - vođice.
Kod većine mašina pomak materijala vrši se ručno. Međutim pomak se može lako mehanizovati postavljanjem dodatnog uređaja UPA.
U preduzećima za obradu drveta veoma je rasprostranjena bila mašina za fugovanje marke SF 4 - 3 (Slika 1). Ona ima monopolni trup, prednji izduženi sto, zadnji skraćeni, valjak sa dva noža, ugaonu vođicu i elektromotor. Ova ima sledeće karakteristike:
- Najveća širina blanjanja 400 mm
- Prečnik valjka sa noževima 125 mm
- Dužina stolova: zadnjeg 1100 mm
- prednjeg 900 mm
- Broj obrta valjka sa noževima 5000 ob/min
- Jačina elektromora 3,2 kW
- Težina mašine 705 kg
Mašina debljača (diht) prikazana je na slici 2, služi za blanjanje širih strana elemenata dajući im predviđenu debljinu.
Slika 2: Dvostrana mašina debljača S 2R -12
Ova vrsta mašina deli se na jednostrane i dvostrane sa mehaničkim pomakom materijala. Pomak materijala vrši se preko valjaka, a u posebnim slučajevima konvejrskom trakom kod dvostranih mašina. Ova mašina sastoji se od trupa, stola, valjka sa noževima, valjka za pomak materijala ili konvejerske trake, čelične ravni za sitnjenje šuški, pritežućeg obraza, donjih glatkih valjaka, mehanizama za podizanje, točka sa zaštitnim osloncima, uređaja za usisavanje šuški.
Slika 3: Jednostrana mašina debljača SR 6 - 3
Kod jednostranih mašina debljača sa punim zupčastim valjkom za pomak materijala, ulogu čelične ravni za sitnjenje šuške vrši zaštitni branik. Pri radu u radionicama za obradu drveta u proivodnji građevinskih elemenata, najrasprostranjenija je mašina debljača SR 6 -3 (slika 3), koja ima sledeće tehničke karakteristike:
- Širina blanjanja 600 mm
- Brzina pomaka materijala 10,5 - 14,5 m/mm
- Najveća debljina skinute šuške 5 - 6 mm
- Broj obrta valjka sa noževima 4250 ob/min
- Prečnik valjka sa noževima 125 mm
- Dimenzije noževa 610 x 40 x 3 mm
- Jačina elektromotora valjka sa noževima 7,4 kW pri 3000 ob/min
- Jačina elektromotora za pomak materijala 0,85 kW
- Težina mašine 950 kg
Postoji i mašina debljača marke SR 6 - 3 sa valjkom za pomak materijala, na kojoj se može istovremeno blanjati nekoliko elemenata sa razlikom u debljini do 5 mm, koji zauzimaju od 50 do 90 % širine stola mašine.
Četvorostrane blanjalice namenjene su da blanjaju šire i uže strane (kantove) različitih elemenata i da im daju zadati presek. Ove blanjalice dele se na lake, srednje i teške za obično i fino blanjanje drveta. Blanjalica se sastoji od trupa, dva horizontalna i dva vertikalna valjka sa noževima, stola sa valjcima za pomeranje, usisavajućih levkova, uređaja za podizanje stola, elektromotora na čijim su osovinama pričvršćene glave sa noževima i elektromotora mehanizmima za pomeranje materijala.
Blanjalice za fino blanjanje važnijih elemenata manjih dimenzija, umesto valjaka koji pomeraju materijal, imaju pokretne trake ili kombinaciju pokretne trake i valjka. Blanjalice teškog tipa imaju noževe za glačanje, koji slično brusilicama čiste lice elemenata koji se blanja (Slika 4).
Slika 4: Blanjalica teškog tipa sa noževima za glačanje
Koji će se tip struga izabrati, to zavisi od elemenata koji treba da se proizvode i od veličine preduzeća. U SSSR se, naprimer, za fino blanjanje primenjivala se četvorostrana blanjalca SK - 15 (sl. 5).
Slika 5: Blanjalica za fino blanjanje ŠK - 15
Ovaj strug ima sledeće tehničke karakteristike:
- Maksimalna širina materijala koji se obrađuje 150 mm
- Maksimalna širina materijala koji se obrađuje 20 mm
- Maksimalna i minimalna debljina materijala koji se obrađe 75% 10 mm
- Minimalna dužina materijala koji se obrađuje 400 mm
- Brzina pomeranja materijala 7 - 9,5 - 13,5 - 24 - 33,5 m/min
- Broj obrta glava sa noževima u minutu 3000
- Jačina elektromotora vertikalnih glava sa noževima, svaka po 3,2 kW
- Jačina elektromotora donje i gornje horizontalne glave svaka po 4 kW
- Jačina elektromotora za pomeranje materijala pri 1000 ob/min
- Težina struga 2925 kg
U manjim preduzećima za obradu drvea i u uslovima seoskog građenja može naći široku primenu glodalica za izradu čepova i šliceva marke FŠ - 3, na kome se mogu obavljati frezerski radovi i izrađivati čepovi i šlicevi (sl. 6).
Slika 6: Glodalica za čepovanje i šlicovanje
Glodalica za čepovanje i šlicovanje ima sledeće tehničke karakteristike:
Broj obrta vretena u minutu:
- Koja rade pero i žljeb 3000
- Za frezerske radove 6000 - 8000
- Prečnik usadnog dela vretena 30 mm
- Veličina stola 1000 x 800 mm
- Jačina elektromotora 4,2 - 5,1 kW
- Broj obrta elektromotora u minutu 3000
- Maksimalno pokretanje vretena 100 mm
- Dimenzije diskosa za rezanje čepa i šlica
- prečnik 250 mm
- debljina 9 mm
- Težina struga 530 kg
Jednostrana glodalica za čepovanje i šlicovanje sastoji se od trupa, čepova elektrifikovanih vretena, učvršćenih na osovinama specijalnih elektromotora, tako da se ona mogu postavljati pod potrebnim uglom, i voznice za pomeranje materijala sa brzodejstvujućim stegama.
U svome kretanju materijal nailazi prvo na kružnu testeru koja reže čela materijala, zatim dolaze dve horizontalne glave za izrezivanje čepa, posle ovoga dve vertikalne glave za koso zasecanje i najzad glodalo za urezivanje šlica (sl. 7).
Slika 7: Šema izrade čepa i šlica na dvostranoj glodalici
Pomeranje materijala vrši se ručno. Na glodalici marke Š - 06 mogu se obrađivati elementi debljine do 150 mm i širine do 400 mm. Tehničke karakteristike glodalice Š - 06:
- Maksimalna dužina čepa 200 mm
- Visina čepa do 50 mm
- Dubina šlica do 125 mm
- Širina šlica do 30 mm
Broj obrta radnih vretena u minutu 3000
Maksimalni hod voznice 1985 mm
Dvostrana glodalica za čepovanje i šlicovanje namenjena je za izradu čepova i šliceva na oba čela elemenata prozora, vrata, različitih ploča i dr.
Ova glodalica sastoji se od trupa, dvanaest elektrifikovanih radnih vretena, pričvršćenih za osovine specijalnih elektromotora, specijalnog konvejerskog mehanizma, koji se sastoji od vodećeg valjka, prenosnih lanaca, usmeravajućih i pritiskujućih poluga. Konvejerski lanac stavlja se u pokret pomoću posebnog elektromotora. Elektromotori sa radnim vretenima utvrđuju se na suporte, koji leže na stupcima, od kojih je jedan pokretan, a drugi nepokretan.
Pokretni stubac pomera se na rastojanje koje odgovara dužini elementa koji se obraduje pomoću posebnog elektromotora.
Pri svom pomeranju materijal nailazi prvo na dve kružne testere koje režu čela na elementima, zatim na četiri horizontalne glave za izrezivanje čepa, dalje na četiri glave za koso zasecanje i najzad na dve glave za urezivanje šlica.
Na dvostranoj glodalici marke ŠD - 12 (sl. 8) mogu se izrađivati čepovi na elementima dužine do 2400 mm širine do 1000 mm i debljine do 150 mm.
Tehničke karakteristike glodalice ŠD - 12:
- Dužina čepa do 200 mm
- Visina čepa do 50 min
- Minimalno rastojanje između šiljaka 200 mm
- Minimalna debljina čepa 10 mm
- Broj obrta radnih vretena u minutu 2850
- Dimenzije struga:
- dužina 4980 mm
- širina 3935 mm
- visina 1980 mm
- Težina struga 7000 kg
Ova glodalica ima četiri brine pomeranja materijala: 2, 3; 3, 5; 4, 6 i 7, 0 m/min.
Slika 8: Opšti izgled dvostrane glodalice za čepovanje i šlicovanje ŠD - 12
